De Gruyter

Piet de Gruyter (1795-1867) begon in 1818 in 's-Hertogenbosch met een zogeheten paardengrutmolen, een bedrijf voor de verwerking van peulvruchten, zaden, en granen. Toen zijn zoon Louis (1833-1911) de onderneming overnam, werd ook gestart met het branden van koffie, het zogenaamde koffiebranden. De klantenkring bestond vooral uit boeren in de omgeving van 's-Hertogenbosch.

Aan het einde van de 19e eeuw werd aan de verwerkingsbedrijven een keten van winkels toegevoegd. Het bedrijf De Gruyter was tussentijds in handen gekomen van een derde generatie: de zonen Lambert (1873-1951) en Jacques (1875-1950).

Een belangrijk element in de verkooppolitiek was het geven van 10% korting bij inlevering van de kassabonnen. De slogan van De Gruyter luidde dan ook En betere waar èn tien procent, alleen de Gruyter. Hierdoor werden trouwe klanten beloond en had men een extra middel om de filiaalchefs te controleren. Omdat De Gruyter alleen producten van eigen merk verkocht waren de bruto prijzen toch niet te vergelijken met die van anderen.

In het verzuilde Nederland was het de winkel van de katholieken, de protestanten kozen onder andere voor Albert Heijn. Met de ontzuiling werden deze verhoudingen wat losser.

De neergang kwam toen De Gruyter de omslag naar de moderne supermarkt volledig miste. Te lang hield het bedrijf vast aan zijn eigen merken en winkelconcept. Het Unilever-concern probeerde De Gruyter nog een reddende hand toe te steken. Maar de omschakeling naar een modern supermarktbedrijf kwam te laat.

In 1971 nam SHV, die enkele jaren eerder met de zelfbedieningsgroothandel Makro was begonnen, het noodlijdende De Gruyter over. In dat jaar rapporteerde De Gruyter een verlies van ruim 40 miljoen gulden (ruim 18 miljoen euro).

Vijf jaar later kwamen de resterende onderdelen van De Gruyter in handen van de winkelketen Spar. De winkels van De Gruyter zijn daarna geleidelijk uit het straatbeeld verdwenen, net als de winkels van de Vana en van Simon de Wit.

Van 1928 tot 1961 was T.P. Wilschut huisarchitect van De Gruyter. Als hoofd van de Afdeling Bouwwerken van De Gruyter, was Wilschut verantwoordelijk voor de bouw en verbouw van ongeveer 300 winkels door heel Nederland.

• 

  Keizersgracht 455, Amsterdam (1895)

• 

  Astraat 19, Groningen

• 

  De Gruyter in Hoorn (thans V&D)

• 

  Wycker Brugstraat 15, Maastricht

• 

  Korenmarkt 1 in Weert (thans café De Gruyter)