Hofleverancier

Het door Koningin Beatrix voorgeschreven bord per 1 mei 1987.

Een hofleverancier is een bedrijf dat of een persoon die producten of diensten levert aan een koninklijk of keizerlijk hof. In Nederland en België zijn sommige van deze leveranciers erkend door het hof zelf, en zijn titularis van een brevet of bewijs. In Nederland is het tegenwoordig een eretitel, waarbij het niet meer zo is dat de hofleverancier ook werkelijk goederen of diensten aan het hof levert.

Geschiedenis

Lodewijk Napoleon Bonaparte, die van 1806 tot 1810 koning van Holland was, verleende als eerste de titel 'koopman des konings'. Later nam koning Willem I (1813-1840), dit over en bedacht de naam Hofleverancier. Bedrijven konden hiermee laten zien dat ze in de smaak vielen bij het koningshuis.

Nederland

Steendruk etiket van voor 1890, waaruit blijkt dat brouwerij Bergzigt uit Heumen hofleverancier van Z.M. den koning is

In 1834 waren er in Nederland 93 hofleveranciers maar het aantal brevetten was nooit goed bijgehouden zodat niet duidelijk was wie in Nederland hofleverancier zijn of waren. Koning Willem III liet daarom in 1850 een advertentie in de Staatscourant plaatsen waarin "alle Fabrikanten, Winkeliers of andere Personen geregtigd tot het voeren van het Koninklijk Wapen, worden uitgenodigd, hunne bewijzen als zoodanig vòòr de 15den November aanstaande, met opgave hunner woonplaatsen, aan de Hof-Commissie op te zenden". De koning liet de oude brevetten vernietigen en gaf nieuwe brevetten aan die firma's die op de advertentie hadden gereageerd.

Het vorstelijke keurmerk was na 1850 niet meer alleen voorbehouden aan bedrijven die aan het Hof leverden. Soms werd het nagemaakt. Dat werd mogelijk toen er naast de kostbare uithangborden van verguld en beschilderd houtsnijwerk na 1850 ook goedkopere gietijzeren borden op de markt kwamen.

Koningin Beatrix herzag het stelsel dan ook op 1 mei 1987. Ze zorgde voor een strikt beleid en legde het onderscheid vast tussen de termen 'Koninklijk' en 'Hofleverancier'. De koning is nu de enige die deze titels kan toewijzen. Grote ondernemingen die in Nederland zijn gevestigd, zoals multinationals, kunnen het predicaat Koninklijk krijgen, mèt kroontje. De titel 'Hofleverancier' en het bijbehorende wapenschild is bestemd voor kleine en middelgrote bedrijven met een regionale uitstraling, die minstens honderd jaar bestaan en een onberispelijke reputatie hebben. Ze hoeven niet per se aan het Hof te leveren. Wanneer een firma in buitenlandse handen overgaat of een statutaire wijziging ondergaat en een N.V. of B.V. wordt vervalt het predicaat.

Brouwerijen

Het Hert - Vlijmen

De heer Corman, eigenaar van brouwerij 'het Hert', mocht het predikaat Hofleverancier gebruiken, omdat de brouwerij op 31 juli 1883 het bier had geleverd bij een bezoek van Koning Willem II aan Den Bosch.

De Posthoorn - Tilburg

Op woensdag 17 juli 1895 werd Brouwerij De Posthoorn (toen nog de firma A.H. van Roessel) tot hofleverancier van H.M. de Koningin-Weduwe benoemd, met vergunning tot het voeren van het Koninklijk wapen.

Grolsch krijgt de onderscheiding 'koninklijk' in 1995. De officiële naam van de brouwerij wordt dan gewijzigd van 'Grolsche Brouwerij N.V.' in 'Koninklijke Grolsch Brouwerij N.V.'.

Heineken is al hofleverancier sinds 1927. De Alfa Brouwerij mag zich vanaf 1996 vanwege het 125-jarig voor een periode van 25 jaar hofleverancier noemen. De eveneens Limburgse brouwerij Lindeboom was een jaar eerder die eer te beurt gevallen, eveneens vanwege het 125-jarig bestaan.

In het jaar 1961 werd Brand Bier bij koninklijke beschikking hofleverancier en tien jaar later, bij het honderdjarig bestaan in 1971, volgde het predicaat Koninklijk. Sinds 1989 is Brand eigendom van Heineken. Daardoor verloor Brand in 1992 het predicaat koninklijk, omdat Heineken al hofleverancier is.

Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik

• 

  Wapen van de koning van Nederland (vanaf 1907).

• 

  Wapen Prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin, echtgenoot van Koningin Wilhelmina.

• 

  Heineken Münchener etiket met de wapens van Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik.

• 

  Etiket van Heineken Münchener. In de tweede wereldoorlog werden de koninklijke wapens op last van de bezetter weggeboord.

Prins Bernhard

In het verleden hebben ook de koninginnen en de prinsen en prinsessen der Nederlanden de titel "leverancier aan Z.K.H. Prins .... der Nederlanden" verleend. Ook deze bedrijven voeren het wapen van degene die het predicaat verleende. Koningin Emma brevetteerde 93 leveranciers. Prins Hendrik vermoedelijk elf en Prins Bernhard machtigde vijftien bedrijven om zijn wapen te voeren. Toen Koningin Beatrix het stelsel op 1 mei 1987 herzag, werd er een uitzondering gemaakt voor de bedrijven die het predicaat hofleverancier mochten voeren uit naam van Z.K.H. Prins Bernhard. Dit zolang de prins zou leven. Het waren veelal bedrijven die met de liefhebberijen van de prins te maken hadden. Zo mochten Biljartfabriek Wilhelmina (Amsterdam), Wijnkoperij Fa. Jos. Beeres (Groningen), Jacht- en Schietsportcentrum Dorhout Mees (Biddinghuizen) en de Schimmelpenninck sigarenfabrieken (Wageningen) zich hofleverancier van de prins noemen. Maar liefst drie brouwerijen mochten destijds het wapen van de prins voeren. Dit waren Oranjeboom, Amstel en Brand.

• 

  Wapen van prins Bernhard als Prins der Nederlanden.

• 

  Etiket van Brand met in het midden de tekst 'Gerechtigd tot het het voeren v.h. wapen van Z.K.H. de prins der Nederlanden.

• 

  Oranjeboom mocht ook het wapen van de koningin voeren.

• 

  Wapen prominent afgebeeld op een Amstel export etiket.

• 

  Wapen van de prins in het etiket in de nieuwe stijl na de fusie met Heineken.'.

Het Amstel logo

Hieronder is duidelijk te zien dat het huidige logo van Amstel is afgeleid van het wapen van Prins Bernhard.
Klik op een plaatje om de afbeelding groter weer te geven.

• 

  Links boven het wapen van Prins Bernhard, rechts dat van het Zweedse hof.

• 

  Wapen van de prins, nu groter en in kleur boven in het midden op het Amstel etiket nieuwe stijl.

• 

  Het wapen van Prins Bernhard, nog prominenter afgebeeld op het Amstel Light etiket. Op het schild twee gevleugelde helmen met gesloten vizier. Links naast het schild een leeuw.

• 

  Bijna hetzelfde etiket. Na het overlijden van Prins Bernhard wordt het wapen heel subtiel aangepast. De gevleugende helmen zijn vogels en de kroon is een brouwketel geworden. De leeuw is gedegradeerd tot brouwerspaard.

• 

  Weer bijna hetzelfde etiket. Het wapen wordt al meer een logo. De 'A' verschijnt en nu twee brouwerspaarden.

• 

  Het huidige Amstel etiket voor pilsener, met een nieuw logo. De paarden zijn nu weer leeuwen.

Overig

Amstel mocht naast het wapen van Prins Bernhard ook het wapen van het Zweedse hof voeren.

Bij het 100-jarig bestaan in 1961 krijgt slijterijketen en wijnkoperij Staffhorst het predikaat Hofleverancier.

• 

  Het wapen van het Zweedse hof.

• 

  Staffhorst, Hofleverancier sinds 1961.