De Kroonkurk

<img style="position: absolute; top: 150px; left: 20px; max-width: 400px;" src="logo3.png" alt="" />De kroonkurk dankt haar naam aan de Amerikaanse uitvinder, William Painter, die vond dat het stukje metaal met 21 rimpels op de kroon van koninginnen en koningen leek.Aan de binnenkant bevond zich een schijfje kurk. Vandaar de naam: “kroonkurk”. <img style="max-width: 300px; float: right;" title="Patent op de kroonkurk" src="../wiki/kroonkurken.jpg" alt="" /> William Painter, van Ierse afkomst, kreeg op 2 februari 1891 octrooinummer 468.258 (<a title="Patent op de kroonkurk" href="../wiki/US0468258.pdf">PDF</a>) voor de 151ste gedeponeerde octrooi voor een flesafsluiter. In die tijd moesten er echt 21 rimpels langs de rand van de kroonkurk zitten. Proeven met 20 en 22 inkepingen liepen op niets uit. (Inmiddels worden er ook kroonkurken met andere aantallen inkepingen gemaakt.) Het verwijderen van kroonkurken bleek in de praktijk in het begin echter een lastig klusje. Het gebruik van bijvoorbeeld een mes of kurkentrekker kon beschadigingen veroorzaken aan het gereedschap. Willams Painters uitvinding kon daarom pas een succes worden nadat hij op 6 februari 1894 een handig hefboompje patenteerde om zijn kroonkurk te verwijderen: de Capped-Bottle Opener. <img style="max-width: 300px; float: right;" title="Opener" src="../wiki/crown-cork-opener.png" alt="" /> Daarna kostte het William Painter nog enige moeite om brouwers, flessenmakers en slijters van de grote voordelen van de kroonkurk te overtuigen. Om zijn gelijk te bewijzen liet de uitvinder een groot aantal flessen bier met zijn uitvinding meevaren als ballast van een groot vrachtschip dat van Noord- naar Zuid-Amerika en terugvoer. Toen het vaartuig maanden later weer terug kwam werden de bierflessen geopend en bleek het gerstenat nog steeds uitstekend te drinken. Amerikaanse bierproducenten raakten in de daaropvolgende jaren meer en meer overtuigd van de voordelen van de kroonkurk, zeker toen William Painter in 1898 een machine uitvond waarmee een geschoolde arbeider in één minuut maar liefst 24 flesjes kon vullen en afsluiten. Rond 1910 behoorden bierflessen met een traditionele kurk definitief tot het verleden. De kroonkurk was de norm geworden. De binnenkant van een kroonkurk werd eerst alleen voorzien van een schrijfje kruk. Later werd dit afgedekt met speciaal geprepareerd papier, zodat de inhoud van de fles niet in contact kwam met de kurk. Later werd het papier vervangen door een laagje aluminium folie. Rond 1970 werd het een plastic (PVC, later PE) binnenkantje. William Painter maakte een fortuin met de Crown Cork & Seal Company Inc. die hij oprichtte om zijn uitvinding aan de man te brengen. William Painters uitspraak: “Als je rijk wilt worden moet je iets uitvinden wat de mensen weggooien“, werd later eveneens in de praktijk gebracht door een van de eerste werknemers van zijn Crown Cork and Seal Company: King Camp Gillette, de uitvinder van het verwisselbare scheermesje. Inmiddels zijn er, naast de Crown Cork & Seal Company verschillende andere bedrijven die kroonkurken maken. De meeste fabrikanten drukken kleine tekentjes op de zijkant van kroonkurk, die aangeven uit welke fabriek de kroonkurk afkomstig is. De kroonkurk is eigenlijk niet te verbeteren, zo bewijzen de meer dan 50 miljard exemplaren die er op dit moment jaarlijks worden vervaardigd. Hij kost bijna niets en kan makkelijk machinaal op de fles worden gezet en kan ook weer probleemloos van de fles worden verwijderd, koolzuur ontsnapt niet en de smaak wordt niet aangetast. Toch zijn er in de loop van de jaren vernieuwingen en alternatieven ontworpen, zonder groot succes tot nu toe.

Vernieuwingen

In 1964 kwam Amstel met de fliptopper, een kroonkurk met een uitsteeksel, lijkend op een honkbalpet. De fliptopper was in feite een kroonkurk met ingebouwde flesopener en kon dus zonder gereedschap geopend worden. Ondanks de hooggespannen verwachtingen verdween de fliptopper spoedig weer, omdat te veel flessen open gingen tijdens het verplaatsen.<img style="max-width: 300px; float: right;" title="fliptopper." src="../wiki/fliptopper.png" alt="" /> Een andere, kleinere, vernieuwingen is de draaidop. Die kan alleen gebruikt worden op wegwerp-flesjes. Deze kroonkurk ziet er op het eerste gezicht uit als een standaard kroonkurk. Een andere vernieuwing is de “trekdop”. Deze zijn op dit moment nog niet terug te vinden in deze catalogus.

Weetje

Tot slot nog een weetje. Volgens de industriële DIN-norm 6099 heeft de huidige standaard kroonkurk de volgende afmetingen (in millimeters): hoogte - 6,00 ± 0,15; diameter binnenkant - 26,75 ± 0,15; diameter buitenkant - 32,10 ± 0,20.