Nathan Brouwerij

Het strakke, technisch goed uitgeruste interieur van een Nathan brouwerij

In het begin van de twintigste eeuw was het in gebieden met een tropisch klimaat door de klimatologische omstandigheden nagenoeg onmogelijk een goed bier te brouwen. De Duitse, maar in Zwitserland woonachtige brouwer en uitvinder Leopold Nathan ontwikkelde in die tijd een nieuw type brouwerij met een daarbij behorende brouwmethode. De methode was erop gericht de wort niet met directe buitenlucht in contact te brengen en de lageringstijd aanzienlijk te bekorten. In Duitsland waren al enkele brouwerijen in bedrijf die gebruik maakten van een Nathan installatie en de resultaten waren hoopgevend. In die tijd werd in conventionele brouwerijen gebruik gemaakt van open vergistingsbakken en was het bier na een lageringstijd van tot wel zes maanden geschikt voor consumptie. Bier uit een Nathan brouwerij werd al na 12 dagen geschikt geacht om gedronken te worden.

Net als bij de klassieke methode wordt de mout geschroot en vermengd met water. Dit mengsel wordt daarna in stappen verhit om de tijdens het kiemen ontstane diastase de zetmeel in suikers om te laten zetten. De volgende stap is het wegfilteren van de graanresten en wordt de overgebleven vloeistof (de wort) gekookt en wordt er hop toegevoegd. Bij dit proces wordt de wort steriel.

Bij de methode van Nathan wordt de wort in een speciaal vat ontdaan van alle hop- en moutresten en daarna zo snel mogelijk door middel van een oppervlaktekoeler afgekoeld tot 5°C. Deze koeler staat opgesteld in een ruimte waarin gefiltreerde en steriele lucht wordt geblazen. De gekoelde wort gaat weer langzaam van onderen in het vat en wordt zo rondgepompt totdat de vloeistof helder is.

Gist

Verschillende door Nathan geleverde opstellingen om zuivere gist te kweken

In tegenstelling tot de gebruikelijke open vergistingsbakken werden bij een Nathan brouwerij gesloten vaten van aluminium gebruikt. Deze cylinder conische tanks waren essentieel onderdeel van de Nathan brouwerijen Dit type tank werd door Nathan in 1927 gepatenteerd en deze worden nog steeds in veel brouwerijen gebruikt. De tanks waren voorzien van een mantel, die koeling tot de juiste temperatuur toeliet. De gist - een gekweekte, schone cultuur - werd van onderen toegevoegd en door steriele lucht of koolzuur in beweging gehouden, zodat het gistproces nauwkeurig gestuurd kon worden. In zes tot negen dagen, afhankelijk van het type bier, was de gisting voltooid. Doordat het een gesloten systeem was kon alle bij de gisting ontstane koolzuur opgevangen worden en na zuivering weer gebruikt worden. Voor gebruik werden het gebruikte materiaal met alcohol steriel gemaakt.
Het Nathan instituut leverde overigens ook 'losse' gistkweek installaties. Een dergelijke installatie werd onder andere geplaatst bij de in Zürich gevestigde Hürlimann brouwerij. Bij deze brouwerij werd veel onderzoek gedaan naar gist en de werking daarvan. Hürlimann bracht met 'Birell' één van de eerste echt succesvolle alcoholvrije bieren op de markt.

Het lageren wat in een klassieke brouwerij in die dagen maanden duurde werd in de Nathan methode versneld door enkele dagen heel veel kleine belletjes koolzuur (die bij de gisting opgevangen waren) door het jonge bier te pompen.

Nederlands Indië

Omslag van een brochure van het Nathan Systeem voor de Amerikaanse markt

In 1935 kreeg Heineken meer dan de helft van de aandelen van de N.V. Nederlandsch-Indische Bierbrouwerijen in handen. Deze brouwerij bracht het volgens het Nathan procedé vervaardigde 'Java' bier op de markt. De brouwerij werd in 1937 aangepast om naast het 'Java' bier ook Heineken pils te brouwen volgens de klassieke wijze, om de concurrentie met het door Beck's in Batavia gebrouwen Anker bier aan te kunnen. Zo had de bierdrinker in Nederlandsch-Indië de keuze uit één van de vele importbieren, lokaal vervaardigd pilsener volgens de traditionele wijze gebrouwen of het nog goedkopere Java bier dat volgens het Nathan systeem was gemaakt.

• 

  Java bier uit de Heineken's NI Bierbrouwerij, met het Nathan procedé gebrouwen. Hoewel van het pilsener type werd het niet zo genoemd.

• 

  Heineken's Pilsener uit de Heineken's NI Bierbrouwerij, volgens de klassieke methode gebrouwen én gelagerd

• 

  En dan was er nog het enige echte: Hollandsch!

• 

  Een advertentie voor Amstel uit 1935 waarin uitvoerig wordt verteld dat gelagerd bier te verkiezen is boven kunstmatig gerijpte bieren.

Australië

In Australië werd een aantal brouwerijen met het Nathan systeem uitgerust. Het concept was daar doordat Australië voor een groot deel een woestijn- of tropisch klimaat heeft behoorlijk succesvol.

Bulimba (Queensland Brewery Co Ltd)
Bij deze brouwerij is het systeem waarschijnlijk niet lang in gebruik geweest.

Cascade Brewery Co Ltd
In deze brouwerij werd de Nathan installatie voor een deel omgebouwd naar een brouwerij voor bovengistend bier. Aanleiding was het bezoek in 1926 van de directeur van de Cascade brouwerij aan enkele brouwerijen in Engeland en Duitsland en aan het hoofdkantoor van Nathan in Zürich tijdens zijn vakantie.

Richmond NS Brewing Co. Pty Ltd.
De naam van de brouwerij gaf zelfs aan dat er gebruik werd gemaakt van het Nathan Systeem. Ingenieur Walther Haenggi van het Nathan Instituut kwam in augustus 1927 naar Melbourne om de brouwinstallatie te plaatsen en bleef tot december 1930 als brouwerijmanager verbonden. Haenggi kwam later bij Heineken in Rotterdam in dienst. De installatie bleef tot 1962, toen een bosbrand voor onherstelbare schade zorgde, in gebruik.

Meer etiketten van deze brouwerij kun je vinden op de website van The Victorian Beer Label Collectors Society.

Walkerville Coöperative Brewing Co Ltd
Ralph Weidlich werd door het Nathan instituut gestuurd om de brouwerij op te zetten. De brouwerij werd in januari 1928 feestelijk geopend. Weidlich bleef tot eind 1929 als brouwmeester aan.
Walkerville werd in 1938 overgenomen door South Australian Brewing Co. Tot 1949 bleef de brouwerij nog onder de naam Nathan Brewery opereren.

The Cascade Brewery Co. Ltd. in Hobart op het ten zuiden van het vasteland van Australië gelegen eiland Tasmanië. Deze bestaande brouwerij werd omgebouwd naar het Nathan Systeem.

Drie andere pogingen een brouwerij op te zetten en met een Nathan System uit rusten mislukten door de toen slechte economische situatie in Australië - men slaagde er niet in genoeg investeerders te vinden. Het ging om projecten in Perth, Perth Breweries (N. S.) Limited in 1929, Lithgow (Sydney Breweries Limited) ook in 1929 en Brisbane (Moreton Bay N. S. Brewing Company Ltd) in 1930.

Europa

Schematische tekening van een Nathan brouwerij op de achterzijde van een Franstalige brochure

Duitsland
In Duitsland, een land met een oude brouwtraditie, was het lastig een nieuwe brouwmethode aan de man te brengen. Bovendien had de eerste wereldoorlog de brouwindustrie in grote delen van Europa een zware slag toegebracht. Het Bürgerliches Brauhaus (Freiburg) nam in 1924 een installatie in gebruik die in 1925 werd uitgebreid. Brauerei Schilling in Celle brouwde vanaf 1925 in een Nathan opstelling.

Italië
Italië was goed voor vier installaties. Wührer in Brescia nam in 1913 een installatie in gebruik, deze werd daarna enkele keren uitgebreid.
De Peroni brouwerijen in Rome en Bari namen in 1923 hun systeem in gebruik. Brouwerij 'Cervisia' in Genua ving het brouwen met het Nathan Systeem aan in 1925. Een uitbreiding van de capaciteit volgde in 1928.

Amerika

Verenigde staten
In het Chrysler Building in New York opende 'Nathan Institute, Inc.' een eigen kantoor. De Verenigde staten was in principe een geweldige markt met veel gebieden waar door de klimatologische omstandigheden het brouwen met een Nathan systeem een voor de hand liggende keuze zou zijn.
De Hoffman Beverage Company in Newark (New Jersey) bestelde het eerste systeem. De drooglegging (1920 - 1933) betekende echter een abrupt einde van alle plannen in de Verenigde Staten, het brouwen van bier was plotseling een illegale bezigheid geworden!

Zuid en Midden Amerika
Cerveceria Buenos Aires (Buenos-Aires, Argentinië) nam in 1929 een brouwerij in gebruik. Cerveceria Alemana del Pacifico (Panama) opende in 1928 een brouwerij die in 1930 werd uitgebreid. In Managua, Nicaragua, werd eveneens in 1928 een brouwerij geopend, ook deze werd in 1930 van extra capaciteit voorzien.

Afrika

In voormalig Belgisch Congo werden drie installaties geplaatst, Brasserie de Léopoldville (sinds 1966 Kinshasa) en twee vestigingen van Brasserie du Katanga in Elisabethville (sinds 1966 Lubumbashi) en Jadotville (sinds 1966 Likasi). Brasserie de Léopoldville werd opgezet door S.A. Internationale de Brasserie (Interbra), een Belgische holding maatschappij waarin de Banque de Bruxelles de belangrijkste deelnemer was. Behalve belangen in brouwerijen in Frankrijk, België, Belgisch Congo en Angola, bleek Interbra eveneens alle aandelen in handen te hebben van Cobra, een Belgische groep die in Soerabaja de Nederlands-Indische brouwerij had opgezet. In 1935 krijgt Heineken in groot pakket aandelen van Interbra in handen en daarmee de controle over Cobra.